Krasos Muharebesi
| Krasos Muharebesi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Arap-Bizans Savaşları | |||||
 | |||||
| |||||
| Taraflar | |||||
| Abbasi Halifeliği | Bizans İmparatorluğu | ||||
| Komutanlar ve liderler | |||||
| İbrahim ibn Cibril | I. Nikiforos | ||||
Krasos Muharebesi, Ağustos 804'te, İbrahim ibn Cibril komutasındaki Abbasi ordusu ile İmparator I. Nikiforos (h. 802-811) komutasındaki Bizanslılar arasında gerçekleşen Arap-Bizans Savaşları'nda bir savaştı. I. Nikiforos'un 802'ye katılması Abbasi Halifeliği ve Bizans arasında savaşın yeniden başlamasına neden oldu. 804 yazının sonlarında, Abbasiler geleneksel akınlarından biri için Bizans Küçük Asya'yı işgal etmişti ve Nikiforos onlarla buluşmak için yola çıktı. Ancak Krasos'ta şaşırdı ve ağır bir yenilgiye uğradı, kendi hayatıyla zar zor kurtuldu. Ardından ateşkes ve esir takası düzenlendi. Yenilgisine ve ertesi yıl büyük bir Abbasi istilasına rağmen, I. Nikiforos, Halifeliğin doğu vilayetlerinde yaşanan sorunlar Abbasileri barış yapmaya zorlayana kadar sebat etti.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 802'de İmparatoriçe İrini'nin (h. 797-802) tahttan indirilip ve ardından Nikiforos'un tahta çıkması, Arap-Bizans Savaşlarının uzun tarihinde daha şiddetli bir döneme işaret eder. Halifeliğin Anadolu'da gerçekleştirdiği bir dizi yıkıcı baskının ardından İrini, 798'de Harun Reşid (h. 786-809) ile yıllık haraç ödemesi karşılığında bir ateşkes sağladı ve Harun'un ilkinden sonra üç yıllık bir ateşkes için kararlaştırılan 782'deki büyük ölçekli şartları tekrarladı.[1][2] Öte yandan Nikiforos daha savaşçı biriydi ve diğer önlemlerin yanı sıra haracı durdurarak imparatorluk hazinesini yeniden doldurmaya kararlıydı.[3] Harun, oğlu El Kasım'ın altına bir baskın düzenleyerek anında misilleme yaptı. Nikiforos, Başkomutanı Bardanes Turkos'un komutasında Asya ordusunun nihayetinde başarısız bir isyanıyla karşı karşıya kaldığı için buna cevap veremedi. Bardanes'i bertaraf ettikten sonra Nikiforos ordusunu topladı ve bizzat Halife'nin emrindeki ikinci, daha büyük bir istilayı karşılamak için yürüdü. Harun'un sınır bölgesine baskın yapmasının ardından, iki ordu Orta Küçük Asya'da iki ay boyunca karşı karşıya geldi ancak bir savaş ortaya çıkmadı; Nikiforos ve Harun, İmparator bir defaya mahsus haraç ödemesi karşılığında yılın geri kalanı için bir çekilme ve ateşkes ayarlayana kadar mektup alışverişinde bulundu.[3]
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağustos 804'te Harun, generali İbrahim ibn Cibril komutasında bir baskın daha düzenledi. Araplar, Kilikya Kapıları'ndan Küçük Asya'ya geçtiler ve bir direniş görmeden baskın yaptılar. Nikiforos onlarla karşılaşmak için yola çıktı ancak arkada yaşanan belirsiz bir olay nedeniyle bunu yapamadan geri dönmek zorunda kaldı (Warren Treadgold olası bir komplo haberini tahmin ediyor). Ancak ülkesinde Araplar, Frigya'daki Krasos'a sürpriz bir saldırı başlattı ve ordusunu bozguna uğrattı. Krasos'un kesin yeri bilinmemekle birlikte, yol boyunca uzanan küçük bir ova olduğu söyleniyor. Taberî'ye göre Bizanslılar 40.700 asker ve 4.000 yük hayvanı kaybetmiş, İmparatorun kendisi de üç kez yaralanmıştı. Bizans tarihçisi Theofanis, imparatorluk ordusunun birçok kişiyi kaybettiğini ve Nikiforos'un neredeyse öldürdüğünü doğrular; sadece subaylarının cesareti tarafından kurtarıldı.[3][4]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Horasan'da belayla meşgul olan Harun, artık haraç kabul etti ve barıştı. Kilikya'daki Lamos Nehri üzerindeki iki imparatorluğun sınırında kış aylarında esir değişimi de düzenlendi; Yaklaşık 3.700 Müslüman, önceki yıllarda esir alınan Bizanslılar ile takas edildi.[1][3] Harun'un Horasan'daki yokluğunda ise Nikephoros, Safsaf, Thebasa ve Ancyra kasabalarının yıkılan surlarını yeniden inşa etme fırsatını kullandı. Ertesi yaz yirmi yıldır ilk Bizans baskınını başlattı; Kilikya'daki Arap sınır bölgesine (thughur). Bizans ordusu baskın düzenledi ve giderken esir aldı, hatta Tarsus'un büyük Abbasi kalesini ele geçirdi. Aynı zamanda, başka bir Bizans kuvveti Yukarı Mezopotamya thughur'una baskın düzenledi ve başarısız bir şekilde Melitene kalesini kuşatırken, Kıbrıs'ta yerel Arap garnizonuna karşı Bizans'ın kışkırttığı bir isyan başladı.[5] Harun, 806'da Nikiforos'u uzlaşmaya zorlayan kitlesel bir istila ile misilleme yaptı[3] ancak Bizans hükümdarı kısa süre sonra onları ihlal etti ve 807'de kendisine gönderilen Abbasi seferlerine galip geldi.[6] Horasan'daki sorunların yeniden canlanmasının ardından 808 yılında Bizans hudut bölgesini sağlam bırakan ve Halifeliğe haraç ödenmesine son veren bir barış antlaşması imzalandı.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Brooks 1923, s. 126.
- ^ Treadgold 1988, s. 113.
- ^ a b c d e Treadgold 1988.
- ^ Bosworth 1989; Mango & Scott 1997.
- ^ Treadgold 1988; Bosworth 1989.
- ^ Treadgold 1988, s. 148.
- ^ Treadgold 1988, s. 155.